(Του William Rhodes*)
ΛΟΝΔΙΝΟ, 4 Οκτ. (Reuters) - Η Αθήνα θα λάβει σύντομα από την
ΕΕ μια νέα δόση οικονομικής βοήθειας, προσθέτοντας μία ακόμα
πράξη στην ατελείωτη τραγωδία της ελληνικής κρίσης.
Η ελληνική κυβέρνηση θα έπρεπε να έχει προχωρήσει αρκετά με
τα 15 προαπαιτούμενα για να την λάβει. Στην πραγματικότητα όμως
έχει κάνει μικρή πρόοδο στα περισσότερα από αυτά.
Η εξειδίκευση όμως των μέτρων λιτότητας δεν είναι το
σημαντικότερο πρόβλημα για την οικονομία της χώρας. Το
συνταξιοδοτικό, το φορολογικό σύστημα και το ύψος των μη
εξυπηρετούμενων δανείων είναι οι μεγάλες προκλήσεις.
Επιπλέον οι προοπτικές για μία διατηρήσιμη ανάπτυξη είναι
μηδενικές καθώς οι επίσημοι δανειστές της χώρας αρνούνται να
αντιμετωπίσουν το θέμα του υπέρογκου χρέους της. Ξεπερνά αυτή τη
στιγμή το 176% του ΑΕΠ.
Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο είπε σε ανακοίνωσή του στις 23
Σεπτεμβρίου: "Θα απαιτηθεί περαιτέρω ελάφρυνση χρέους για την
ανάκτηση της διατηρησιμότητάς του, μεγαλύτερη από αυτή που
εξετάζεται τώρα, και θα πρέπει να είναι ρυθμισμένη με ρεαλιστικά
συμπεράσματα αναφορικά με τη δυνατότητα της Ελλάδας να
διατηρήσει υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα και ανάπτυξη για
μακροχρόνιες περιόδους".
Παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα εξασφάλισε στο παρελθόν κάποιου
είδους ελάφρυνση του χρέους της, το ύψος του συνεχίζει να
λειτουργεί ως τροχοπέδη και να πλήττει την εμπιστοσύνη για τις
προοπτικές της χώρας.
Αποτελεί τεράστιο εμπόδιο για μια πλήρη και διατηρήσιμη
επιστροφή στις κεφαλαιαγορές τόσο για το κράτος όσο και για τον
ιδιωτικό τομέα, παρά τις ευνοϊκές συνθήκες λόγο των πολύ χαμηλών
επιτοκίων και το κυνήγι αποδόσεων από τους επενδυτές.
Υπάρχει επίσης και μία κρίσιμη πολιτική διάσταση στο όλο
θέμα: Η ελάφρυνση χρέους είναι ουσιώδης για να αποτρέψει μια νέα
πιθανή πολιτική αναταραχή στην Ελλάδα που θα μπορούσε να
οδηγήσει σε αποχώρησή της από την ευρωζώνη.
Το μεταναστευτικό επιδεινώνει τις πολιτικές και οικονομικές
ανησυχίες στη χώρα. Μπορεί να αποτρέπει τους εταίρους της από το
να δείχνουν ανοιχτά πόσο έχει αποτύχει η χώρα στο μέτωπο των
μεταρρυθμίσεων, ωστόσο, δεν πρόκειται να υποχωρήσουν από τις
πολιτικές λιτότητας.
Μετά από πολυετή προγράμματα διάσωσης και μεταρρυθμίσεων η
ανεργία παραμένει πάνω από 23%, με τους μισούς νέους να
παραμένουν εκτός αγοράς εργασίας. Αν και η ανεργία έχει
υποχωρήσει σε σχέση με τα προηγούμενα έτη, αυτό οφείλεται και
στην μετανάστευση Ελλήνων εκτός της χώρας.
Πρόσφατα επισκέφθηκα την Ελλάδα, όπου οι πολίτες μιλούσαν
ευθέως για την κατάσταση που επικρατεί. Ανέφεραν ότι δεν
υπάρχουν ευκαιρίες στη χώρα για τους νέους ανθρώπους και ότι η
"φυγή εγκεφάλων" αυξάνει συνεχώς. Δεν υπάρχει σχεδόν καθόλου
εμπιστοσύνη στον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα, που όπως λένε
παραπλάνησε την κοινή γνώμη για την οικονομική πραγματικότητα
υποσχόμενος κατάργηση της λιτότητας που επιβλήθηκε από τους
δανειστές της χώρας.
Κατηγορούν τους δανειστές- ΕΕ, ΕΚΤ, ΔΝΤ- ότι δεν λαμβάνουν
υπόψιν την ανθρωπιστικές και πολιτικές επιπτώσεις που προκαλεί η
επταετής λιτότητα.
Τα απανωτά έτη ύφεσης έχουν προκαλέσει κατάθλιψη, με τους
δανειστές να λειτουργούν σαν λογιστές που κοιτούν μόνο τους
αριθμούς, αδιαφορώντας για τις επιπτώσεις στην κοινωνία και τις
προοπτικές της χώρας.
Πριν από δύο εβδομάδες, ο Τσίπρας φιλοξένησε τους ηγέτες των
χωρών της Νότιας Ευρώπης που ζήτησαν από κοινού από την ΕΕ να
δεσμευτεί για τον τερματισμό της λιτότητας. Ο Γερμανός υπουργός
Οικονομικών Wolfgang Schauble είπε σύμφωνα με τους Financial
Times: "Όταν συναντώνται οι σοσιαλιστές ηγέτες, τις περισσότερες
φορές δεν βγαίνει τίποτα το έξυπνο".
Το παιχνίδι των ευθυνών μεταξύ Ελλάδας και ΕΕ δεν έχει
τελειώσει. Τα σημάδια δείχνουν ότι θα υπάρξουν και άλλες πιο
σκληρές αντιπαραθέσεις.
Η Ελλάδα και οι εκπρόσωποι των δανειστών συμφώνησαν τον
Αύγουστο του 2015 σε ένα πρόγραμμα που δεν ήταν ρεαλιστικό. Οι
απαιτήσεις από τους Έλληνες δεν μπορούσαν να εφαρμοστούν, με το
ΔΝΤ να το παραδέχεται όταν παρατηρούσε ότι η χώρα θα χρειαστεί
ελάφρυνση χρέους και χωρίς να καταφέρει να υποβάλει κάποια
πρόταση.
Βάσει της συμφωνίας του Αυγούστου η χώρα θα λάβει έως 86 δις
ευρώ έως το 2015 έναντι δεκάδων σημαντικών μεταρρυθμίσεων. Οι
αρχές της ευρωζώνης έχουν ήδη εγκρίνει την χορήγηση 10,3 δις
ευρώ και κατέβαλαν τον Ιούνιο τα 7,5 δις ευρώ. Τα υπόλοιπα 2,8
δις ευρώ έπρεπε να εκταμιευτούν έως τα μέσα Σεπτεμβρίου.
Ο Επίτροπος Οικονομικών Θεμάτων Pierre Moscovici είπε
πρόσφατα, μετά από συνάντηση των υπουργών Οικονομικών για την
δόση προς την Ελλάδα, ότι: "Πρέπει να τους πούμε ξεκάθαρα ότι
πρέπει να υλοποιήσουν τις δεσμεύσεις τους, πρέπει να είμαστε
απαιτητικοί, αλλά την ίδια στιγμή ας μην το δραματοποιούμε.
Είμαστε σε θέση να φτάσουμε σε συμφωνία. Όλοι την θέλουμε,
υπάρχει πολιτική βούληση, υπάρχει η ικανότητα".
Κι όμως δεν υπάρχει. Κανείς από όσους επισκέπτονται τη χώρα
δεν μπορεί να ξεφύγει από την αίσθηση απόγνωσης που επικρατεί
και την έλλειψη στήριξης από την κοινή γνώμη νέων μέτρων
λιτότητας.
Σωστό ή λάθος - και δεν το γνωρίζουμε λόγο της σιωπής του
ΔΝΤ στις διαπραγματεύσεις - οι Έλληνες πιστεύουν ότι οι διεθνείς
οργανισμοί υποστηρίζουν σιωπηρά την πλήρη εφαρμογή των
απαιτήσεων της ΕΕ. Ο υπουργός Εργασίας Γιώργος Κατρούγκαλος έχει
δηλώσει δημοσίως ότι θα απορρίψει την απαίτηση του ΔΝΤ για
κατάργηση των συλλογικών διαπραγματεύσεων προκειμένου να
συνεχίσει την χρηματοδότηση της χώρας, Μετά το Brexit, η ΕΕ δεν
χρειάζεται ένα Grexit.
Λίγοι από τους Έλληνες με τους οποίους μίλησα διαχώρισαν την
ευρωζώνη με την ευρύτερη Ευρωπαϊκή Ένωση. Νιώθουν θύματα των
χωρών της Βόρειας Ευρώπης και απογοητευμένοι από μία σειρά
ανίκανων ελληνικών κυβερνήσεων την τελευταία δεκαετία.
Η ατελείωτη κρίση πρέπει να τελειώσει. Το ΔΝΤ πρέπει να
παίξει ηγετικό ρόλο, να δημοσιοποιήσει τις λεπτομερείς
προβλέψεις του για την ελληνική οικονομία και τις απόψεις του
για τις αποφάσεις που πρέπει να ληφθούν από τη χώρα και τους
δανειστές της. Οι Ευρωπαίοι φορολογούμενοι πρέπει να
αναγνωρίσουν ότι θα πληρώσουν το τίμημα για να κρατήσουν την
Ελλάδα στο ευρώ.
- - -
*Ο συγγραφέας του άρθρου είναι αρθρογράφος του Reuters
Breakingviews και η γνώμη που εκφράζει είναι μόνο η δική του.
O Williams, πρώην αντιπρόεδρος στη Citigroup, είναι πρόεδρος
και διευθύνων σύμβουλος της William R. Rhodes Global Advisors
και συγγραφέας του "Banker to the World: Leadership Lessons from
the Front Lines of Global Finance".
(Μετάφραση Αίθουσα Σύνταξης, Αθηνών)